Ta | saan | in | talinu | yu | kumi | ra | uvi | yavi | yuku | sara | ntisaan | so | ixchaan | na'a | tsa'an | ra | ntaki'in | ra | ntuxi | . |
English | |
Once upon a time a godfather of mine had two agave plants and every day he would go out early and collect nectar. | |
once upon a time | Ta saan |
in | |
godfather | talinu |
of mine | yu |
he had | kumi ra |
two | uvi |
agave | yavi |
plant | yuku |
then | sara |
every | ntisaan so |
morning | ixchaan |
early | na'a |
he went | tsa'an ra |
he got | ntaki'in ra |
he collected | ntaki'in ra |
nectar | ntuxi |
Spanish | |
Había un día un padrino tenía dos agaves y cada mañana salía muy temprano para cosechar néctar. | |
había un día | Ta saan |
in | |
padrino | talinu |
yu | |
él tuve | kumi ra |
dos | uvi |
agave | yavi |
planta | yuku |
y | sara |
cada | ntisaan so |
mañana | ixchaan |
temprano | na'a |
él fue | tsa'an ra |
él consiguió | ntaki'in ra |
él cosechó | ntaki'in ra |
néctar | ntuxi |
In | kii | ntsaa | ra | koo | ka | ntuxi | inkaa | nuu | yavi | sara | nika'an | ra | : |
English | |
One day he arrived and there was no néctar on the agave and then he said: | |
one day | In kii |
he arrived | ntsaa ra |
there was not | koo |
ka | |
nectar | ntuxi |
was located | inkaa |
on the agave | nuu yavi |
then | sara |
he said | nika'an ra |
Spanish | |
Un día llegó y no había néctar en el agave y él dijó: | |
un día | In kii |
él llegó | ntsaa ra |
no había | koo |
ka | |
néctar | ntuxi |
estuve | inkaa |
en el agave | nuu yavi |
y | sara |
él dijó | nika'an ra |
" | Tinchii | nivi | skuina | ntuxi | ko | " | , |
English | |
Arrest the people who stole our nectar! | |
arrest | Tinchii |
people | nivi |
steal | skuina |
our nectar | ntuxi ko |
Spanish | |
Detenga la gente que robó nuestro néctar! | |
detenga | Tinchii |
gente | nivi |
robar | skuina |
nuestro néctar | ntuxi ko |
nika'an | ra | . |
English | |
He said. | |
nika'an | |
ra | |
Spanish | |
Dijó. | |
nika'an | |
ra |
Inka | tuku | kii | ntsaa | ra | sara | tsa | nti'i | tuku | ntuxi | nuu | yavi | . |
English | |
The next day he arrived and then there | |
the next day | Inka tuku kii |
he arrived | ntsaa ra |
then | sara |
tsa | |
all | nti'i |
tuku | |
ntuxi | |
on the agave | nuu yavi |
Spanish | |
El día siguente | |
el día siguente | Inka tuku kii |
él llegó | ntsaa ra |
y | sara |
tsa | |
todo | nti'i |
tuku | |
ntuxi | |
en el agave | nuu yavi |
Sara | ntsa'an | ra | niki'in | ra | ntixi | nchikaa | ra | nuu | yavi | sara | kuanu'u | ra | . |
English | |
Then he went out and got the pulque, he put it on the agave and went home. | |
then | Sara |
he went | ntsa'an ra |
he got | niki'in ra |
pulque | ntixi |
he put | nchikaa ra |
on the agave | nuu yavi |
then | sara |
he went home | kuanu'u ra |
Spanish | |
Y fue y consiguió el pulque, lo puso en el agave y fue a casa. | |
y | Sara |
él fue | ntsa'an ra |
él consiguió | niki'in ra |
pulque | ntixi |
puso | nchikaa ra |
aplicó | nchikaa ra |
en el agave | nuu yavi |
y | sara |
él fue a casa | kuanu'u ra |
Ta | ntsaa | ra | kii | xchaan | sara | ntane'e | ra | uvi | tsoko | tsini | ti | ñantu'u | ti | tsa'a | yavi | ra | . |
English | |
When he arrived early in the morning he found two possums (?) that were sitting under his agave. | |
when | Ta |
he arrived | ntsaa ra |
early in the morning | kii xchaan |
sara | |
he found | ntane'e ra |
two | uvi |
possum | tsoko |
tsini ti | |
that were sitting | ñantu'u ti |
under his agave | tsa'a yavi ra |
Spanish | |
Cuando llegó temprano en la mañana encontró dos tlacuaches (?) que estaban sentados debajo de su agave. | |
cuando | Ta |
él llegó | ntsaa ra |
temprano en la mañana | kii xchaan |
sara | |
él encontró | ntane'e ra |
dos | uvi |
tlacuache | tsoko |
tsini ti | |
que sentaban | ñantu'u ti |
debajo de su agave | tsa'a yavi ra |
Sara | ntsini | ra | ña | tsoko | ka | kuu | ña | tsi'i | ntuxi | , | suu | nivi | kui | skuina | . |
English | |
And then he saw that the possums were drinking the nectar and it was not people stealing it. | |
then | Sara |
he saw | ntsini ra |
that | ña |
possum | tsoko |
were | kuu |
the ones that | ña |
drink | tsi'i |
nectar | ntuxi |
and not | suu |
people | nivi |
it | kui |
stealing | skuina |
Spanish | |
Y vió que era los tlacuaches que estaban bebendo el néctar y no era personas robandolo. | |
y | Sara |
vió | ntsini ra |
que | ña |
tlacuache | tsoko |
fue | kuu |
los que | ña |
bebe | tsi'i |
néctar | ntuxi |
y no | suu |
gente | nivi |
lo | kui |
robando | skuina |
Sara | nine'e | ra | ntintuu | tsoko | ka | cha | ntsani | kuii | ra | ña | , | vari | ma | nikuu | sketa | ti | vari | tsini | xeen | ti | . |
English | |
Then he grabbed both possums and he killed them because they couldn't run away because they were too fat. | |
then | Sara |
he grabbed | nine'e ra |
both | ntintuu |
possum | tsoko |
and | cha |
he killed | ntsani kuii ra |
them | ña |
because | vari |
could not | ma nikuu |
they could not run | ma nikuu sketa ti |
because of the fact that | vari |
they were too fat | tsini xeen ti |
Spanish | |
Y él agarró los dos tlacuaches y los mató porque no pudieron correr debido al hecho que eran muy gordos. | |
y | Sara |
él agarró | nine'e ra |
los dos | ntintuu |
tlacuache | tsoko |
y | cha |
él mató | ntsani kuii ra |
los | ña |
porque | vari |
no pudo | ma nikuu |
no pudieron correr | ma nikuu sketa ti |
debido al hecho que | vari |
eran muy gordos | tsini xeen ti |
Tsio | saan | ntsani | ra | uvi | tsoko | . |
English | |
That's how he killed the two possums. | |
that's how | Tsio saan |
he killed | ntsani ra |
two | uvi |
possums | tsoko |
Spanish | |
Así es como él mató los dos tlacuaches. | |
así es como | Tsio saan |
él mató | ntsani ra |
dos | uvi |
tlacuache | tsoko |