Tintoo savi
English
Spanish
Araña lobo
English
Spanish
Wolf spider
English
Spanish
Yee in tintoo kiti nani , tintoo savi .
English
Spanish
Nchiso ti se'e ti nuu in pain yaa .
English
Spanish
Cha ta ta'vi se'e ti ra , ntaskaa ti ña sata ti .
English
Spanish
Nchaa nchu'a ti kue se'e ti , vari kuu ti in nana va'a .
English
Spanish
Cha ñuu yu ra tsinu ini na ña tintoo savi ka ra vá'a ka'nu ti , vari tatu ka'nu ti ra , kuu ka'ni savi yo .
English
Spanish
Ño'o kuu ña tsinu ini na ñuu nuu yee yu yo'o .
English
Spanish
Hay un tipo de araña que se llama tintoo savi en el mixteco de Mixtepec ( sa'an savi ) .
English
Spanish
Carga sus huevos en un rebozo blanco .
English
Spanish
Cuando sus crías nacen , se suben a su espalda .
English
Spanish
Cuida mucho a sus hijitos porque es una buena mamá .
English
Spanish
En mi pueblo creen que es malo matar a la araña lobo , porque si la matas te cae un rayo .
English
Spanish
Eso es lo que creen donde vivo .
English
Spanish
The wolf spider is called tintoo savi in the Mixtec language spoken in the town of Mixtepec ( sa'an savi ) .
English
Spanish
The female carries its eggs like a white shawl .
English
Spanish
When the babies are born , they climb onto her back .
English
Spanish
She cares for them very carefully because she is a good mama .
English
Spanish
In my town , they believe it is bad to kill a wolf spider .
English
Spanish
If you do , you will be struck by lightning .
English
Spanish
That’s what they believe where I come from .
English
Spanish
Yee in tintoo kiti nani , tintoo savi .
English
Spanish
hay una araña animal/insecto se.llama araña lluvia
English
Spanish
there.is a spider animal/insect is.called spider rain
English
Spanish
Hay una araña que se llama araña lobo .
English
Spanish
There is a spider that is called the wolf spider .
English
Spanish
Nchiso ti se'e ti nuu in pain yaa .
English
Spanish
carga ella hijos de.ella en un rebozo blanco
English
Spanish
carries she children her in a shawl white
English
Spanish
Ella carga a sus hijos [ huevos ] en un rebozo blanco .
English
Spanish
She carries her children [ eggs ] in a while shawl .
English
Spanish
Cha ta ta'vi se'e ti ra ,
English
Spanish
y cuando se.quiebran hijos de.ella *
English
Spanish
and when hatch children her *
English
Spanish
Y cuando ( los huevos ) se quiebran nacen sus crías ,
English
Spanish
And when ( the eggs ) crack open and her babies are born ,
English
Spanish
ntaskaa ti ña sata ti .
English
Spanish
se.sube ella ellos espalda de.ella
English
Spanish
raise.up she them back her
English
Spanish
' ella los sube a su espalda .
English
Spanish
' she puts them up on her back .
English
Spanish
Nchaa nchu'a ti kue se'e ti ,
English
Spanish
cuida mucho ella (Plural) hijo de.ella
English
Spanish
cares.for much she (Plural) child her
English
Spanish
Ella cuida mucho a sus hijos ,
English
Spanish
She really cares for her children ,
English
Spanish
vari kuu ti in nana va'a .
English
Spanish
porque es ella una mamá buena
English
Spanish
because is she a mother good
English
Spanish
porque ella es una buena mamá .
English
Spanish
because she is a good mother .
English
Spanish
Cha ñuu yu ra tsinu ini na
English
Spanish
y pueblo mi * creen ellos
English
Spanish
and town my * believe they
English
Spanish
Y en mi pueblo creen
English
Spanish
In my town they believe
English
Spanish
ña tintoo savi ka ra vá'a ka'nu ti ,
English
Spanish
que araña lluvia aquella * malo matas.tú ella
English
Spanish
that spider rain that * bad you.kill it
English
Spanish
que es malo que la mates ; [ a la araña lobo ] ,
English
Spanish
that it is bad if you kill her , [ the wolf spider ] ,
English
Spanish
vari tatu naka'no ti ra ,
English
Spanish
porque si matamos ella *
English
Spanish
because if we.kill it *
English
Spanish
porque si la matamos ,
English
Spanish
because if you kill her ,
English
Spanish
kuu ka'ni savi yo .
English
Spanish
puede pegar.rayo a.ti
English
Spanish
can strike.lightning you
English
Spanish
puede caerte un rayo .
English
Spanish
you could be struck by lightning .
English
Spanish
Ño'o kuu ña tsinuini na ñuu nuu yee yu yo'o .
English
Spanish
esto es lo.que creen ellos pueblo donde vivó yo aquí
English
Spanish
this is what believe they town where live I here
English
Spanish
Esto es lo que creen en el pueblo donde vivo .
English
Spanish
This is what they believe in the town where I live .
English
Spanish




Yee in tintoo kiti nani , tintoo savi .
English
Spanish
hay una araña animal/insecto se.llama araña lluvia
English
Spanish
there.is a spider animal/insect is.called spider rain
English
Spanish
Hay una araña que se llama araña lobo .
English
Spanish
There is a spider that is called the wolf spider .
English
Spanish
Nchiso ti se'e ti nuu in pain yaa .
English
Spanish
carga ella hijos de.ella en un rebozo blanco
English
Spanish
carries she children her in a shawl white
English
Spanish
Ella carga a sus hijos [ huevos ] en un rebozo blanco .
English
Spanish
She carries her children [ eggs ] in a while shawl .
English
Spanish
Cha ta ta'vi se'e ti ra ,
English
Spanish
y cuando se.quiebran hijos de.ella *
English
Spanish
and when hatch children her *
English
Spanish
Y cuando ( los huevos ) se quiebran nacen sus crías ,
English
Spanish
And when ( the eggs ) crack open and her babies are born ,
English
Spanish
ntaskaa ti ña sata ti .
English
Spanish
se.sube ella ellos espalda de.ella
English
Spanish
raise.up she them back her
English
Spanish
' ella los sube a su espalda .
English
Spanish
' she puts them up on her back .
English
Spanish
Nchaa nchu'a ti kue se'e ti ,
English
Spanish
cuida mucho ella (Plural) hijo de.ella
English
Spanish
cares.for much she (Plural) child her
English
Spanish
Ella cuida mucho a sus hijos ,
English
Spanish
She really cares for her children ,
English
Spanish
vari kuu ti in nana va'a .
English
Spanish
porque es ella una mamá buena
English
Spanish
because is she a mother good
English
Spanish
porque ella es una buena mamá .
English
Spanish
because she is a good mother .
English
Spanish
Cha ñuu yu ra tsinu ini na
English
Spanish
y pueblo mi * creen ellos
English
Spanish
and town my * believe they
English
Spanish
Y en mi pueblo creen
English
Spanish
In my town they believe
English
Spanish
ña tintoo savi ka ra vá'a ka'nu ti ,
English
Spanish
que araña lluvia aquella * malo matas.tú ella
English
Spanish
that spider rain that * bad you.kill it
English
Spanish
que es malo que la mates ; [ a la araña lobo ] ,
English
Spanish
that it is bad if you kill her , [ the wolf spider ] ,
English
Spanish
vari tatu naka'no ti ra ,
English
Spanish
porque si matamos ella *
English
Spanish
because if we.kill it *
English
Spanish
porque si la matamos ,
English
Spanish
because if you kill her ,
English
Spanish
kuu ka'ni savi yo .
English
Spanish
puede pegar.rayo a.ti
English
Spanish
can strike.lightning you
English
Spanish
puede caerte un rayo .
English
Spanish
you could be struck by lightning .
English
Spanish
Ño'o kuu ña tsinuini na ñuu nuu yee yu yo'o .
English
Spanish
esto es lo.que creen ellos pueblo donde vivó yo aquí
English
Spanish
this is what believe they town where live I here
English
Spanish
Esto es lo que creen en el pueblo donde vivo .
English
Spanish
This is what they believe in the town where I live .
English
Spanish




Kachi na ña ñuu yu yo'o , ta ya'a in chuxa nuu ko , vatsi tunto'o nuu ko .
English
Spanish
Cha saani kachi na , ña kune'e ko xu'un .
English
Spanish
Ño'o kuu ña ntakani na .
English
Spanish
¿ A tsini kueni chanu va'a kue tiin nti'i tsa'a chuxa ka ?
English
Spanish
Vari ta kuyachi in itsi , kunia ka'nia ti , sara kinchaa ti tsa'a ti skana ti nui .
English
Spanish
Cha kitsáá tsa'a ti kanta mii , sara itsi ka yu'i naa so inia nchi'i tsaꞌa ka , sara in mitu'un kanta chuxa tsa'ni ti itsi ka .
English
Spanish
El segador se llama chuxa en el mixteco de Mixtepec ( saan savi ) .
English
Spanish
Dicen en mi pueblo que cuando un segador pasa frente a una persona , esta persona va a tener problemas .
English
Spanish
También dicen que va a conseguir dinero .
English
Spanish
Eso es lo que cuentan .
English
Spanish
¿ Saben ustedes por qué el segador no tiene todas las patas bien fijas ?
English
Spanish
Porque cada vez que se acerca un insecto que quiere atacarlo , el segador se quita una pata y la tira hacia el insecto .
English
Spanish
Luego la pata empieza a moverse solita , y el insecto se queda mirando la pata .
English
Spanish
Entonces , de repente , el segador salta sobre el insecto y lo mata .
English
Spanish
The daddy longlegs spider is called chuxa in the Mixtec language of the town of Mixtepec ( Sa'an Savi ) .
English
Spanish
It is said in this town that when a daddy longlegs passes in front of a person , that person will begin having problems .
English
Spanish
But it is also said that when this happens , that person will get rich .
English
Spanish
This is what they say .
English
Spanish
Do you know why the daddy longlegs legs are not securely attached ?
English
Spanish
It is because when the daddy longlegs is approached by a predator insect that might attack it , it plucks off a leg and throws it at the attacker .
English
Spanish
The leg begins to twitch and the attacker is distracted by the twitching leg .
English
Spanish
So then the daddy longlegs pounces on it and kills it .
English
Spanish